សិល្បៈជាតិ៖ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ ម្សិលមិញនេះ ប្រធានអង្គការយូណេស្កូប្រចាំនៅកម្ពុជាលោក Sardar Umar Alam និងប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជាលោក Joseph Scheuer បានធ្វើទស្សនកិច្ចស្វែងយល់ពីកិច្ចការអភិរក្សនិងគ្រប់គ្រងរមណីយដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារ។
យោងតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់ផេកផ្លូវការក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈនាថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភានេះ បានឱ្យដឹងថាលោក Sardar Umar ALam ប្រធានអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) ប្រចាំនៅកម្ពុជា និង លោកJoseph Scheuer ប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា (UNRC) ព្រមទាំងសហការី ចំនួន៥រូប បានធ្វើទស្សនកិច្ចសិក្សាស្វែងយល់អំពីកិច្ចការអភិរក្ស ការជួសជុលប្រាសាទ និងការគ្រប់គ្រងរមណីយដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញនេះ។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ មានការសម្របសម្រួលពីឯកឧត្តម ឃូ អៀងហួត អគ្គនាយករង អាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារ និងលោក ភិន សំណាង ប្រធាននាយកដ្ឋានស្រាវជ្រាវ បណ្តុះបណ្តាល និងតម្កល់ឯកសារ រួមទាំងមន្រ្តីជំនាញបុរាណវិទ្យា ដែលកំពុងអនុវត្តការងារលើភ្នំប្រាសាទព្រះវិហារ។នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ប្រតិភូបានចុះទៅពិនិត្យការដ្ឋានជួសជុលជណ្តើរបុរាណខាងជើង ដែលគាំទ្រថវិកាដោយមូលនិធិឯកអគ្គរដ្ឋទូតសម្រាប់ការអភិរក្សវប្បធម៌របស់សហរដ្ឋអាមេរិក គោបុរៈទី៥ដែលកំពុងដំណើរការជួសជុលដោយអ្នកជំនាញការឥណ្ឌា និងបានបន្តសិក្សាស្វែងយល់អំពីការងារអភិរក្សតាមបណ្តាប្រាសាទនានាចាប់ពីគោបុរៈទី៥ ដល់គោបុរៈទី១។
បន្ទាប់ពីទស្សនៈកិច្ចនៅលើភ្នំប្រាសាទព្រះវិហាររួច ក្រុមការងារក៏បានស្វែងយល់ពីប្រវត្តិសាស្រ្ត រូបចម្លាក់បុរាណ វប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ តាំងពីសម័យអតីតកាល ដែលបានតាំងបង្ហាញនៅក្នុងសារៈមន្ទីរធម្មជាតិសកលសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ផងដែរ។នៅចុងបញ្ចប់នៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ប្រតិភូរបស់អង្គការUNESCO និង UNRC បានវាយតម្លៃខ្ពស់ពីភាពអស្ចារ្យនៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទព្រះវិហារ និងបច្ចេកទេសជួសជុលសំណង់ប្រាសាទបុរាណប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈរបស់មន្រ្តីជំនាញអាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារ។
គួររំលឹកផងដែរថាថ្មីៗនេះមានដំណឹងផ្សព្វផ្សាយថា ភាគីថៃបានស្នើសុំយ៉ាងទទូចមកកម្ពុជាឱ្យមានការបើកច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិព្រះវិហារឡើងវិញ ក្រោយត្រូវបានបិទអស់រយៈពេល១៥ឆ្នាំ ហើយដំណឹងនេះកំពុងតែក្លាយជាប្រធានបទក្ដៅ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកលេងបណ្ដាញសង្គមខ្មែរនិយមនិងថៃនិយមជជែកវែកញែកគ្នាបែកផ្សែងពាក់ព័ន្ធនឹងករណីគួរបើកឬបន្តបិទដូចកាលពីមុនទៀត៕
ប្រភព៖ ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្ប:
