ក្រុមឧទ្ទាមតាលីបង់ជានរណា? ក្រុមតាលីបង់ គឺជាក្រុមឧទ្ទាមឥស្លាមជ្រុលនិយម ដែលបច្ចុប្បន្នមានមូលដ្ឋានធំ នៅក្នុងតំបន់ភ្នំជាប់សងខាងព្រំប្រទល់ នៃប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងប៉ាគីស្ថាន ហើយក្រុមនេះបានធ្វើការវាយប្រហារ បង្កបញ្ហាជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសទាំង២នេះ។ ក្រុមតាលីបង់ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឯភាគខាងត្បូងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដោយលោក មុលឡោះ មហាំម៉ាត់ អ៊ូមើរ ដែលជាមេដឹកនាំកំពូលរបស់ក្រុមតាលីបង់ ហើយក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធរបស់ពួកគេត្រូវបានប្រមូលចេញពីក្រុម មូចាហ៊ីឌីន។
ក្រុមឧទ្ទាមនេះ មានដើមកំណើតដំបូងចេញពីក្រុម មូចាហ៊ីឌីន (Mujahideen) ដែលជាក្រុមឧទ្ទាមគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត ជាពិសេស ប៉ាគីស្ថាន និងអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ក្នុងការប្រយុទ្ធតទល់នឹងកងកម្លាំងរបស់សហភាសូវៀត ដែលមានវត្តមានក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន នៅក្នុងចន្លោះ ពីឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៨៩ ពោលគឺ ក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់។
ក្រោយពេលដែលសហភាពសូវៀតដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាននៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ៩០ ក្រុមឧទ្ទាមមូចាហ៊ីឌីនក៏ត្រូវបែកខ្ញែកជាក្រុមផ្សេងៗគ្នា ហើយក្រុមតាលីបង់ក៏លេចមុខឡើង ចេញពីក្រុមមូចាហ៊ីឌីន ដែលទទួលបានការហ្វឹកហ្វឺនពីសំណាក់ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ដោយផ្ដល់គ្រឿងសព្វាវុធ តាមរយៈទីភ្នាក់ងារចារកិច្ចប៉ាគីស្ថាន (ISI) ហើយមូលដ្ឋានធំដំបូងរបស់ក្រុមនេះនៅតំបន់ប៉ែកខាងជើងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន។
គោលបំណងរបស់ប៉ាគីស្ថានគឺ ចង់យកពួកតាលីបង់ធ្វើជាកូនចៅ ដើម្បីគ្រប់គ្រងអាហ្វហ្កានីស្ថានបន្តពីសហភាពសូវៀត ប៉ុន្ដែគោលបំណងនេះមិនបានក្លាយជាការពិតនោះទេ។នៅឆ្នាំ១៩៩៤ ដោយទទួលបានការហ្វឹកហ្វឺនពីសំណាក់ទីភ្នាក់ងារចារកិច្ចប៉ាគីស្ថាន និងជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុពីសំណាក់អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ព្រមទាំងឆ្លៀតក្នុងឱកាសដែលអាហ្វហ្កានីស្ថានកំពុងស្ថិតក្នុងភាពអនាធិបតេយ្យ ដោយរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ុលក៏មិនអាចគ្រប់គ្រងប្រទេសបានពេញដៃពេញជើង ចំណែកឯអតីតក្រុមឧទ្ទាមមូចាហ៊ីឌីនក៏កំពុងតែប្រកាប់ប្រចាក់គ្នាឯង ក្រុមតាលីបង់ក៏បានក្លាយទៅជាកម្លាំងឧទ្ទាមដ៏ធំមួយ ដែលបានច្បាំងពង្រីកទឹកដីកាន់តែធំ ពី១ថ្ងៃទៅ១ថ្ងៃ រហូតឈានទៅវាយដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋធានីកាប៊ុល នៅឆ្នាំ១៩៩៦។ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់មិនត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិទទួលស្គាល់នោះទេ ហើយប៉ាគីស្ថាន គឺជាប្រទេសមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសតែ ៣គត់ ដែលទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ថាជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ប្រទេស២ទៀត ដែលទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ គឺអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និងអារ៉ាប់រួម។
បើទោះបីជាមានការទទួលស្គាល់ដោយប្រទេសតែ៣ក៏ដោយ ពួកតាលីបង់នៅតែអាចបន្តកាន់អំណាចបានជាច្រើនឆ្នាំ ដោយបានអនុវត្តច្បាប់អ៊ីស្លាមយ៉ាងតឹងរ៉ឹងបំផុត។ ចំណុចដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់មួយទៀត គឺក្រុមនេះមានទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធ រវាងពួកតាលីបង់ និងអូសាម៉ា បិនឡាដិន មេដឹកនាំក្រុមភេរវជនអន្តរជាតិអាល់កៃដា។
នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក្រុមឧទ្ទាមតាលីបង់ នៅតែអាចធ្វើព្យុះ ធ្វើភ្លៀង បង្កបញ្ហាអសន្តិសុខ នៅស្ទើរតែពាសពេញទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ពេលនេះក្រុមតាលីបង់កំពុងតែកាន់កាប់វិមានប្រធានាធិបតីនៅទីក្រុងកាប៊ុល ហើយក្រុមនេះកំពុងតែត្រៀមបង្កើតសាសនាឥស្លាមថ្មីមួយទៀតផងដែរ។ ក្រុមតាលីបង់បានវាយប្រហារ សូម្បីតែប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ដែលធ្លាប់ជាអ្នកជួយហ្វឹកហ្វឺន និងជ្រោមជ្រែងកាលពីមុននោះ ក៏ត្រូវពួកតាលីបង់ធ្វើការវាយប្រហារជាញឹកញាប់ដែរ ហើយជាទូទៅ រាល់សកម្មភាពវាយប្រហារនៅក្នុងទឹកដីប៉ាគីស្ថាន តែងតែត្រូវបានក្រុមតាលីបង់អះអាងថា ជាការសងសឹកទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាត ដែលសហការជាមួយអាមេរិក ក្នុងការវាយប្រហារទៅលើទីតាំងរបស់ពួកគេ។
យោងតាមការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន បរទេសមួយបានឲ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី ២៧ ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០២០ មានការបផ្ទុះគ្រាប់បែកនៅសាលារៀនបែបសាសនាឥស្លាម ភាគខាងជើងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ដែលបណ្ដាលកុមារ ៧នាក់ស្លាប់ និង ច្រើនជាង ៨០នាក់ផ្សេងទៀតរងរបួស។
បច្ចុប្បន្ននេះ នៅពេលដែលអាមេរិកកំពុងត្រៀមដកកងទ័ពចេញពីប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន អ្នកជំនាញជាច្រើនយល់ថា ការចរចាជាមួយនឹងពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ គឺជាផ្លូវដែលមិនអាចចៀសរួច ដើម្បីឆ្ពោះទៅស្វែងរកដំណោះស្រាយសន្តិភាពនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក៏ដូចជា នៅប៉ាគីស្ថាន៕
អត្ថបទ៖ ស្រាវជ្រាវ