ក្រោយពីធ្វើបទបង្ហាញអំពីគម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ដើម្បីពន្យល់ទៅកាន់តំណាងស្ថានទូតនៃបណ្ដាប្រទេសនានារួចមក ឯកឧត្ដម ស៊ុន ចាន់ថុល ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងអនុប្រធានទី១ នៃក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ បានបើកឱកាសឲ្យក្រុមអ្នកកាសែត ដែលដឹកនាំដោយប្រធានក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជា លោក ពុយ គា និងក្រុមការងារ បានចូលទស្សនាបទបង្ហាញលម្អិតនៃគម្រោងនេះផងដែរ។
បទបង្ហាញរយៈពេលជាង២ម៉ោង បានទាញអារម្មណ៍អ្នកសារព័ត៌មាន ៨៦នាក់ មកពី ៤៨ ស្ថាប័ន ឲ្យយល់កាន់តែលម្អិត ស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀតជុំវិញគម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ដែលនឹងចាប់បើកការដ្ឋាននៅត្រីមាសទី៤ នៃឆ្នាំ២០២៤ នេះ។
ប្រវត្តិ និងការដាក់ឈ្មោះ៖ ដោយសារព្រែកជីកនេះជាព្រែកមួយក្នុងចំណោមព្រែកទាំង៣ ដែលស្ថាបនាឡើងកាលពីសម័យ អាណាចក្រភ្នំ ហើយអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លះហៅថា ហ្វូណន។ ព្រែកជីកទាំង៣ រួមមាន ព្រែកអូរកែវ ព្រែកវិញតេ និងព្រែកហ្វូណន ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃនេះ ដានព្រែកអូរកែវ និងព្រែកវិញតេ ស្ថិតនៅទឹកដីកម្ពុជាក្រោមផុតពីដែនគ្រប់គ្រងរបស់កម្ពុជាទៅហើយ នៅតែដានព្រែកជីកហ្វូណន។ ព្រែកជីកទាំង៣ ត្រូវបានអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រសន្និដ្ឋានថា បានបោះបង់ចោលនៅសតវត្សទី៥ ឬទី៦ ដោយសារសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង។ ព្រែកជីកហ្វូណន ដែលបោះបង់ចោលជាង១៥០០ឆ្នាំ ត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមជាគម្រោងស្ដារឡើងវិញនៅក្នុងសម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (លើកទី២) ក្រោមម្លប់ព្រះបារមីនៃព្រះមហាក្សត្រ មានសម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ជាប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល។ គម្រោងនេះផ្ដួចផ្ដើមឡើងនៅអាណត្តិទី៦ ដែលជាអាណត្តិចុងក្រោយនៃតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោក មុននឹងលោកឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា។ គម្រោងព្រែកជីកនេះ បន្តមកឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ ដែលមានសម្ដេចមហាបវរធិបតីហ៊ុន ម៉ាណែតជាប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ជាអ្នកអនុវត្ត ពោលគឺបើកការដ្ឋានស្ថាបនា។
ដូច្នេះនេះហើយបានជាគម្រោងនេះ ត្រូវបានគេប្រសិទ្ធិនាមថា ព្រែកជីក ហ្វូណនតេជោ។
ការសិក្សាលើផលប៉ះពាល់៖ ផលប៉ះពាល់ធំៗ២ ដែលត្រូវលើកយកមកពិភាក្សាដោះស្រាយ រួមមាន ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងផលប៉ះពាល់សង្គម។
ផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន
កម្ពុជាជាប្រទេសសមាជិកនៃកិច្ចព្រមព្រៀងមេគង្គឆ្នាំ ១៩៩៥ ។ យោងតាមមាត្រា៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ កម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចជូនដំណឹងទៅគណៈកម្មការរួមឲ្យបានជ្រាបមុនពេលអនុវត្តការសាងសង់ និងមិនមានកាតព្វកិច្ចធ្វើការពិគ្រោះយោបល់ជាមុន ឬត្រូវមានកិច្ចព្រមព្រៀងជាក់លាក់ ពីប្រទេសសមាជិកគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គនោះទេ។
ការស្ថាបនាព្រែកជីករបស់កម្ពុជា គឺធ្វើឡើងចេញពីព្រែកតាហ៊ីងនៅភូមិសាស្ត្រស្រុកស្អាងខេត្តកណ្ដាល ដែលជាដៃនៃទន្លេបាសាក់ ហើយទន្លេបាសាក់ គឺជាដៃនៃទន្លេមេគង្គ។ និយាយសរុបម្យ៉ាងទៀតថា គម្រោងនេះ តភ្ជាប់ដៃនៃដៃទន្លេមេគង្គទៅកាន់សមុទ្រកម្ពុជា មិនបានប៉ះពាល់ដល់ទន្លេមេគង្គនោះទេ។
ការវាយតម្លៃលើផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន គឺធ្វើឡើងដោយមានជំនួយបច្ចេកវិទ្យាដូចជា ដ្រូន និងសទ្ធ័រឡៃត៍ សម្រាប់ស្កេនមើលស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រ និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងមានកម្មវិធីសម្រាប់វាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថានទឹក MIKE Power by DHI ដែលកម្មវិធីកុំព្យូទ័រនេះ ត្រូវបានគេនិយមប្រើប្រាស់ទូទាំងសកលលោក។
ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គម
ដើម្បីវាយតម្លៃអំពីផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងយន្តការដោះស្រាយ ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន បានប្រើរូបមន្តរបស់ធនាគារអភិវឌ្ឍអាស៊ី (ADB)។
លទ្ធផលនៃការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់លើសង្គម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរួមមាន៖ ផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋ ១៥៨៥ខ្នង, ស្ពាន ៣កន្លែង, រោងចក្រ ១កន្លែង, ដីលំនៅឋាន ១៤៩.៥ ហិកតារ, ផ្លូវជាតិ ១៨ខ្សែមានប្រវែង ៤.១គីឡូម៉ែត្រ, ផ្លូវលំ ៧០ខ្សែមានប្រវែង ៤៥,៤គីឡូម៉ែត្រ, ទំនប់ទឹក ២ខ្សែ ៣៨៧.៦ ម៉ែត្រ, ប្រឡាយទឹក ១៣ខ្សែមានប្រវែង ៦១.៨គីឡូម៉ែត្រ, បឹង១៥ មានទំហំ ១៣.៦ហិកតារ, ដីស្រែ និងចម្ការ ២៩០០ហិកតារ។
សមាសភាពក្នុងការសិក្សា និងកសាងគម្រោង៖ គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោត្រូវបានកំណត់រយៈពេល ២៦ ខែ ដើម្បីធ្វើការសិក្សា ស្រាវជ្រាវ និងកសាងគម្រោងឡើង។ ក្នុងដំណើរការនេះ មានសមាសភាពចូលរួមសំខាន់ៗ ដូចជា ក្របខ័ណ្ឌជាតិរួមមាន ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម គណៈកម្មការជាតិទន្លេមេគង្គ អាជ្ញាធរទន្លេសាប។ ដៃគូអន្តរជាតិផ្នែកបច្ចេកទេសមាន អ្នកជំនាញរបស់ ទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជប៉ុន (JICA), ធនាគារអភិវឌ្ឍអាស៊ី(ADB), លេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (MRCS), អ្នកជំនាញអន្តរជាតិផ្នែកកំពង់ផែ និងផ្លូវទឹក និងមេធាវីអន្តរជាតិជំនាញកិច្ចការច្បាប់ទឹក និងកិច្ចព្រមព្រៀងមេគង្គ ១៩៩៥ ដែលមានបទពិសោធន៍ជួយកសាងគម្រោងជិត៤០គម្រោងនៅប្រទេសឡាវ។ ក្រុមហ៊ុនសិក្សាលើគម្រោងមាន ក្រុមហ៊ុន CCC Water Transportation Consultants និងក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មស្ពាន និងថ្នល់ CRBC។ ក្រៅពីនេះ មានសមាជិកអ្នកជំនាញបច្ចេកទេសពាក់ព័ន្ធនឹងសំណង់ផ្លូវទឹក កំពង់ផែ សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម បរិស្ថានអេកូឡូស៊ី និងសង្គមជាដើម ចំនួន៤៨នាក់។
អំពីគម្រោង៖ គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ជាគម្រោងផ្លូវទឹកតភ្ជាប់ទន្លេមេគង្គ និងទន្លេបាសាក់ ទៅកាន់សមុទ្រខេត្តកែប មានប្រវែងសរុប ១៨០គីឡូម៉ែត្រ ទំហំមាត់ព្រែក ១០០ម៉ែត្រ និងទំហំបាតព្រែក ៨០ម៉ែត្រ ជម្រៅ ៥ម៉ែត្រ៤តឹក ជម្រៅនាវាចរណ៍ ៤ម៉ែត្រ៧តឹក។ ជម្រៅប៉ុណ្ណេះ អាចឲ្យនាវាដឹកបានទម្ងន់ចន្លោះពី ១០០០ ទៅ ៣០០០ តោន (DWT) បើយើងគិតពីចំនួនកុងទីន័រ ដែលដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវគោកទម្ងន់ ៣០ តោន ប្រវែង ១២ម៉ែត្រ គឺអាចដឹកបានជាង ៣០ ទៅ១០០ កុងទីន័រក្នុងមួយជើង។
គម្រោងនេះឆ្លងកាត់ស្រុកចំនួន ១៥ នៃខេត្ត៤ គឺខេត្តកណ្ដាល ខេត្តតាកែវ ខេត្តកំពត និងខេត្តកែប និងមានប្រជាពលរដ្ឋនៅជុំវិញគម្រោងនេះប្រមាណជាង ១លាន ៦សែននាក់។ គម្រោងនេះមានពីកំណាត់ គឺកំណាត់ទីមួយពីទន្លេមេគង្គនៅត្រង់ព្រែកតាកែវ និងទន្លេបាសាក់នៅព្រែកតាឯក ហើយកំណាត់ទីពីរពីទន្លេបាសាក់ត្រង់ព្រែកតែហ៊ីង ទៅស្រុកដំណាក់ចង្អើរខេត្តកែប។ ផ្លូវទឹកនេះមានផ្លូវអមសងខាងប្រវែង ២០៨ គីឡូម៉ែត្រ ស្ពាន ១១កន្លែង និងមានសន្ទះទឹក ៣កន្លែង គឺទី១ នៅព្រែកតាកែវ ដែលវាមានតួនាទីទប់ទឹកទន្លេមេគង្គ និងទន្លេបាសាក់ឲ្យមានលក្ខណៈសមស្របតាមធម្មជាតិទន្លេពីដើម, សន្ទះទឹកទី២ នៅវាលទំនាបក្រុងស្វាយដូនកែវ ខេត្តតាកែវ ដែលមានតួនាទីរក្សារបបលំហូរទឹក និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងសន្ទះទឹកទី៣ នៅក្នុងស្រុកដំណាក់ចង្អើរ ខេត្តកែបមានតួនាទីគ្រប់គ្រងលំហូរទឹក និងទប់ស្កាត់មិនឲ្យទឹកប្រៃ ហូរចូលទឹកសាប។ កំពុងផែយុទ្ធសាស្ត្រមួយនឹងត្រូវស្ថាបនាឡើងនៅក្នុងខេត្តតាកែវ ដែលមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការតភ្ជាប់ពហុមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន ផ្លាស់ប្ដូរទិសដៅនៃការដឹកជញ្ជូនទំនិញ និងទេសចរ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលភស្តុភារកម្មក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ ហើយកំពង់ផែធំនេះ គាំទ្រដោយកំពង់ផែរណប ៤ ទៀត នៃព្រែកជីក។
គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណន គ្រោងចំណាយថវិកាសាងសង់ចំនួន ១៧០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាថវិកាវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនឯកជនសុទ្ធសាធ ដែលគេដឹងថាបានពីកម្ចីឥណទាន ដែលទទួលខុសត្រូវដោយក្រុមហ៊ុនអ្នកវិនិយោគ ដោយមិនបានពាក់ព័ន្ធនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ រាជរដ្ឋាភិបាលដើរតួនាទីសម្របសម្រួល ផ្ដល់លទ្ធភាព បង្កបរិយាកាសល្អដល់ការវិនិយោគ និងធានាថាការអភិវឌ្ឍគម្រោងនេះប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ ដល់សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងមានផលប៉ះពាល់តិចតួចបំផុត។
អត្ថប្រយោជន៍៖ កាត់បន្ថយរយៈពេល ចម្ងាយ និងតម្លៃនៃការដឹកជញ្ជូន។ បើប្រៀបធៀបចម្ងាយដឹកជញ្ជូនចេញពីកំពង់ផែស្វយ័តភ្នំពេញទៅកំពង់ផែកៃមែបនៅកម្ពុជាក្រោមតាមទន្លេមេគង្គមានចម្ងាយ ៣៧២ គីឡូម៉ែត្រ និងចម្ងាយ ៤៣៣ គីឡូម៉ែត្រតាមប្រឡាយកាន់ចាន់បូ។ ប៉ុន្តែបើយើងដឹកតាមព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ពីកំពង់ផែស្វយ័តភ្នំពេញទៅកំពង់ផែពហុបំណងកំពតមានចម្ងាយ ២៣៧ គីឡូម៉ែត្រ និងចម្ងាយ ៣០៣ គីឡូម៉ែត្រទៅដល់កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ។ បើគិតពីប្រាក់ចំណេញវិញ ដែលដឹកតាមព្រែកជីកហ្វូណន គឺចន្លោះ ១៦៦ដុល្លារ ទៅ ១៨១ដុល្លារក្នុងមួយកុងទីន័រ។ ផលប្រយោជន៍ជារួមផ្សេងៗទៀតរួមមាន ការបង្កើតតំបន់ពាណិជ្ជកម្ម និងមជ្ឈមណ្ឌលភស្តុភារកម្ម ការអភិវឌ្ឍផែរណបថ្មីៗជាច្រើន ការពង្រីកតំបន់ អភិវឌ្ឍន៍កសិកម្ម ធារាសាស្ត្រ វារីវប្បកម្ម និងចិញ្ចឹមសត្វ ការជួយគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទី៤ របស់កម្ពុជា ការបង្កើតការងារបន្ថែមនៅកំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ កំពង់ផែស្វយ័តភ្នំពេញ និងកំពង់ផែផ្សេងៗទៀត ការជំរុញការអភិវឌ្ឍទីក្រុង នគរោបនីយកម្ម និងជំរុញការរីកចម្រើនផ្នែកអចលនទ្រព្យ។
សន្និដ្ឋានជារួម៖ បើយោងតាមបទបង្ហាញរបស់អនុប្រធានទី១ នៃក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ វិភាគ និងវាយតម្លៃចប់សព្វគ្រប់ហើយ ដោយក្នុងនោះ ផ្នែកបច្ចេកទេសមានភាពសមស្រប, ផ្នែកបរិស្ថាន រងផលប៉ះពាល់តិចតួចបំផុត, ផ្នែកច្បាប់មានភាពសមស្រប, ផ្នែកសង្គមមានផលប៉ះពាល់តិចតួចបំផុត, ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចផ្ដល់ផលចំណេញខ្ពស់, ផ្នែកវិនិយោគ បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងដំណាក់កាលទីមួយ គឺបញ្ចប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវរួចរាល់ និងបន្តជំរុញបន្ថែមដើម្បីឈានទៅបើកការដ្ឋានសាងសង់នៅក្នុងត្រីមាសទី៤ នៃឆ្នាំ ២០២៤ នឹងបញ្ចប់នៅម្ដុំដើមឆ្នាំ ២០២៨។
សូមបញ្ជាក់ថា អត្ថបទនេះដកស្រង់ទាំងស្រុង និងសម្រួលចេញចេញពីបទបង្ហាញរបស់ឯកឧត្ដម ស៊ុន ចាន់ថុល ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី អនុប្រធានទី១ នៃក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ៕
អត្ថបទ៖ ឈិន ធារ៉ាត់
