កាលពីថ្ងៃ ព្រហស្បតិ៍ សប្ដាហ៍នេះ ប្រទេសវៀតណាម បានរិះគន់សកម្មភាពនាវាស្រាវជ្រាវរបស់ចិន និង នាវាឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីន នាពេលថ្មីៗនេះ នៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយចោទប្រកាន់ប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួនពីសកម្មភាពដាច់ដោយឡែកថា រំលោភបំពានសិទ្ធិអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយដោយសារព័ត៌មាន CNA នាថ្ងៃ សុក្រ ទី១៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។
បច្ចុប្បន្ននេះភាពតានតឹងកំពុងតែឡើងដល់កម្រិតខ្ពស់នៅក្នុងតំបន់ដែលមានការប្រកួតប្រជែងយ៉ាងសកម្មនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូីង ដែលជាផ្លូវទឹកពាណិជ្ចកម្មដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់ពិភពលោក និង ជាបំពង់ពាណិជ្ជកម្មប្រចាំឆ្នាំដ៏សំខាន់ដែលមាននាវាពាណិជ្ជកម្មតូចធំធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ គិតជាទឹកប្រាក់ស្មើនឹងជាង ៣ទ្រីលានដុល្លារអាមេរិកក្នុង ១ឆ្នាំៗ។
កប៉ាល់របស់ប្រទេស ចិន និង វៀតណាម បានប្រឈមមុខដាក់គ្នាក្នុងពេលប៉ុន្មានថ្ងៃថ្មីៗនេះ នៅពេលដែលនាវាស្រាវជ្រាវរបស់ចិនបានផ្លាស់ទី នៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ (EEZ) របស់ទីក្រុង ហាណូយ ដែលអ្នកជំនាញបាននិយាយថាទំនងជាការស្ទង់មតិមួយ។
ការស្ទង់មតិបែបនេះជាធម្មតាត្រូវបានចាត់ទុកថាជាអរិភាព ប្រសិនបើធ្វើឡើងដោយគ្មានការជូនដំណឹង។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសវៀតណាម លោកស្រី Pham Thu Hang បានប្រាប់សន្និសីទសារព័ត៌មានថា «នាវាទាំងនោះកំពុងរំលោភលើសិទ្ធិអធិបតេយ្យភាព និង យុត្តាធិការរបស់វៀតណាម» ដែលកំពុងចាត់វិធានការសមស្របដើម្បីការពារសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។
ប្រទេសចិនបាននិយាយថា ការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រ គឺជាសកម្មភាពធម្មតានៅក្នុងតំបន់ដែលស្ថិតនៅក្រោមយុត្តាធិការរបស់ចិន។ ប្រទេសចិនទាមទារស្ទើរតែទាំងស្រុងនូវសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាទឹកដីរបស់ខ្លួន ដោយផ្អែកលើអ្វីដែលខ្លួននិយាយថា ជាផែនទីចាស់ រួមទាំងដែនទឹកដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ EEZ នៃប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចំនួន៤ ផ្សេងទៀត។
ប្រទេសហ្វីលីពីនក៏ត្រូវបានស្តីបន្ទោសផងដែរ ចំពោះការដាក់ពង្រាយនាវាចរណ៍នៅក្នុងតំបន់ចំនួន៥ នៃតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ EEZ របស់ខ្លួន ដើម្បីអះអាងអធិបតេយ្យភាពលើប្រជុំកោះ Spratly ដែលមានជម្លោះយ៉ាងក្តៅគគុក ចំពោះផ្នែកខ្លះដែលវៀតណាមបានទាមទារផងដែរ។
នៅពេលសួរអំពីចំណាត់ការរបស់ហ្វីលីពីន លោកស្រី Hang បាននិយាយថា «វៀតណាមប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំងចំពោះរាល់ទង្វើដែលរំលោភលើសិទ្ធិអធិបតេយ្យភាពរបស់វៀតណាម»។
ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសហ្វីលីពីន លោកស្រី Teresita Daza បាននិយាយថា ការដំឡើងទូកឆ្មាំឆ្នេរសមុទ្ររបស់ទីក្រុង ម៉ានីល គឺស្របនឹងសិទ្ធិរបស់ប្រទេសនេះក្នុងនាមជារដ្ឋឆ្នេរសមុទ្រក្រោមអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ។
លោកស្រី Daza បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Reuters បន្ថែមតាមទូរស័ព្ទថា «ពួកគេមានបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសុវត្ថិភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍នៅក្នុងដែនទឹករបស់យើង ហើយមិនគួរមានហេតុផលសម្រាប់ការព្រួយបារម្ភនោះទេ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថានភាពនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងកំពុងក្លាយជាចំណុចដ៏ក្ដៅគគុកសម្រាប់ប្រទេសដែលស្ថិតនៅក្បែរនោះ ខណៈប្រទេសមួយចំនួនបានទាមទារចំណែករៀងៗខ្លួនផងដែរ៕
