ថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ គឺជាទិវាអន្តរជាតិដើម្បីភពផែនដី ដែលប្រារព្ធឡើងដើម្បីរំឭកមនុស្សក្នុងសកលលោកឲ្យនឹកឃើញពីកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងនិរន្តរភាពលើភពផែនដី។ តាមរយៈទិវានេះ គឺបានបើកឱកាសឲ្យសកម្មជន និងអ្នកស្រលាញ់បរិស្ថានបានជួបជុំ ជជែកគ្នា និងផ្សព្វផ្សាយអំពីបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរនានា ដែលផែនដីកំពុងប្រឈម និងដំណោះស្រាយចំពោះមុខ និងរយៈពេលយូរអង្វែង។
បើតាមការលើកឡើងរបស់អ្នកជំនាញបរិស្ថាន ដែលចុះផ្សាយដោយសារព័ត៌មានអន្តរជាតិនានា បច្ចុប្បន្ននេះ ភពផែនដីកំពុងរងនូវការញាំញីជាច្រើនសន្ធឹក និងគំរាមកំហែងដល់និរន្តរភាពរបស់វា។ ទោះជាយ៉ាងណាគេបានកត់សម្គាល់នូវបញ្ហាប្រឈមចម្បងៗចំនួន៥ ដែលកំពុងគំរាមកំហែងភពផែនដីខ្លាំងជាងគេ។ ក្នុងនោះរួមមាន៖
ទី១ ភាពហិនហោចនៃព្រៃឈើ និងកើនឡើងកម្ដៅ
បច្ចុប្បន្ននេះព្រៃឈើលើភពផែនដីត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថា នៅសល់ក្នុងរង្វង់ជាង ៤ ពាន់លានហិកតារ ស្មើនឹង ២៨ ទៅ ៣០ភាគរយនៃផ្ទៃដីគោកសរុប។ ព្រៃឈើនៅតែបន្តរួមតូចទៅៗពីមួយទសវត្សរ៍ទៅមួយទសវត្សរ៍ ដែលជាមូលហេតុមួយបង្កឲ្យកើនឡើងនូវបរិមាណកាបូនឌីអុកស៊ីតក្នុងបរិយាកាស ហើយស្រទាប់អូហ្សូនកាន់តែស្ដើង នាំឲ្យកើនឡើងកម្ដៅភពផែនដី។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេ ការបាត់បង់ព្រៃឈើក៏បានធ្វើឲ្យសត្វព្រៃ និងភាវរស់ផ្សេងៗកាន់តែហោចទៅៗ និងឈានទៅរកការផុតពូជ។
ទី២ ការបំពុលខ្យល់
កំណើនយានយន្តប្រើឥន្ធនៈដុត និងរោងចក្រឧស្សាហកម្មធំៗ ជាពិសេសរោងចក្រផលិតថាមពល បានបញ្ចេញផ្សែង និងឧស្ម័នដែលមានធាតុពុលយ៉ាងសន្ធឹកទៅក្នុងបរិយាកាស។ ក្រៅពីនេះការប្រើប្រាស់ថ្នាំពុលកសិកម្ម និងកំណើននគរោបនីយកម្មសំណង់ បង្កើតជាធូលីហុយសាយភាយក្នុងខ្យល់ក៏កំពុងប្រឈមផងដែរ។ វាបានធ្វើឲ្យខូចគុណភាពខ្យល់ ជាពិសេសនៅតាមទីក្រុង ដែលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់បរិយាកាសភពផែនដី និងសុខភាពមនុស្ស។
ទី៣ ការបំពុលទឹក
ភពផែនដីយើងគ្រប់ដណ្ដប់ដោយទឹកប្រមាណជាជាង ៧០ភាគរយ ហើយទឹកសាប មានតែ៣ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ ទឹកក៏ដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការរស់នៅរបស់មនុស្សសត្វដូចខ្យល់ដែរ។ បច្ចុប្បន្ននេះការបង្ហូរទឹកកខ្វក់ ដែលផ្ទុកធាតុពុល ធាតុគីមី និងធាតុសរីរាង្គគ្រោះថ្នាក់ ចូលទៅក្នុងស្ទឹង បឹង ទន្លេ និងសមុទ្រ រួមទាំងទឹកភ្លៀងដែលមានជាតិពុលដោយសារការបំពុលខ្យល់ផង កំពុងតែបំផ្លាញគុណភាពប្រភពទឹកសាបលើផែនបន្តិចម្ដងៗ។ ជាមួយគ្នានេះ ការជីករ៉ែ និងការបុកគ្រឹះសំណង់អគារធំៗ និងខ្ពស់ៗ ក៏កំពុងបំផ្លាញប្រភពទឹកក្រោមដីយ៉ាងគ្រោះថ្នាក់។
ទី៤ ការទាញធនធានធម្មជាតិ
ប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោក ក្លាយជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចល្អប្រសើរ ព្រោះតែបានមកពីការទាញយកធនធានធម្មជាតិ។ ការជីកភ្នំយកថ្ម និងផលិតស៊ីម៉ងត៍ ការកាយយកអាចម៍ដីទៅចាក់ធ្វើអគារសំណង់ កាប់ព្រៃឈើ ការជីកយករ៉ែក្រោមដី ការធ្វើកសិកម្មលើដំណាំរយៈពេលខ្លី លើផ្ទៃដីធំៗ និងប្រើប្រាស់ជី និងថ្នាំកសិកម្មគិមី និងអ្វីៗផ្សេងទៀត កំពុងធ្វើឲ្យផែនដីសឹករេចរឹលបន្តិចម្ដងៗ ដោយមិនដឹងខ្លួន ហើយធនធានទាំងនេះត្រូវការរយៈពេលយូរអង្វែងទើបកើតឡើងវិញ ឬមិនកើតឡើងវិញតែម្ដង។
ទី៥ កំណើនប្រជាជន
នៅដើមសតវត្សទី២០ ប្រជាជនពិភពលោកមានប្រមាណជា ១ពាន់៦រយលាននាក់ ហើយបានកើនឡើងដល់ ៧ពាន់៥រយលាននាក់នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ តាមការប៉ាន់ប្រមាណរបស់អ្នកជំនាញ នៅឆ្នាំ ២០៥០ អាចកើនដល់ជិត ១ម៉ឺនលានាក់។
មនុស្សចេះតែកើត តម្រូវការចេះតែកើន ឯធនធានធម្មជាតិចេះហិនហោចទៅ ផែនដីកាន់តែរេចរឹលបន្តិចម្ដងៗ ។ ទាំងអស់នេះគឺជាបញ្ហាកំពុងតែព្រួយបារម្ភ។
ដើម្បីកាត់បន្ថយការគំរាមកំហែង ដោយបញ្ហាដូចបានលើកឡើងខាងលើប្រជាជនរស់នៅលើផែនដីម្នាក់ៗ ត្រូវចូលរួមសកម្មភាពដូចជា៖
១៖ ចូលរួមដាំដើមឈើឲ្យបានច្រើន តាមរយៈដាំដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ និងបង្កើត ឬចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការដាំដើមឈើ។
២៖ បង្កើតយុទ្ធនាការសម្អាតបរិស្ថាន និងមិនត្រូវចោលសំរាម បង្ហូរទឹកកខ្វក់ចូលទៅក្នុងប្រភពទឹកសាប និងសមុទ្រ និងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក។
៣៖ កាត់បន្ថយ ឬទាញយកធនធានធម្មជាតិ និងប្រើប្រាស់វិធីធ្វើកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន និងធានាបាននូវនិរន្តរភាពគុណភាពដី និងធនធានធម្មជាតិ។
៤៖ បង្កើតកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយអំពីបញ្ហាប្រឈមរបស់ភពផែនដី កិច្ចការពារបរិស្ថាន និងរក្សានិរន្តរភាពលើភពផែនដី។
៥៖ រដ្ឋនីមួយៗ ត្រូវបង្កើតគោលនយោបាយបរិស្ថាន ដែលបើកទូលាយឲ្យមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីធានាបានថា ការអនុវត្តដោយប្រសិទ្ធភាព ក្នុងការដោះស្រាយឲ្យចំគោលដៅបញ្ហាកំពុងប្រឈមនៅក្នុងរដ្ឋរបស់ខ្លួន។
សូមជម្រាបថា ទិវាអន្តរជាតិភពផែនដី ប្រារព្ធឡើងដំបូងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧០ បើគិតមកដល់ឆ្នាំ ២០២៤ គឺជាខួបលើកទី ៥៤ ។
ប្រភពព័ត៌មាន៖
Earthday.org, Economictime.indiatime.com, Ourworldindata.org, National Geographic, Unity.edu, Dw.com
អត្ថបទ៖ ឈិន ធារ៉ាត់
