ជាយូរលង់ណាស់មកហើយ ប្រទេសកម្ពុជាយើង មានល្បែងប្រជាប្រិយជាច្រើនអនេក សម្រាប់ឱ្យបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេសបានលេងកម្សាន្តនៅពេលទំនេរ ពេលមានពិធីបុណ្យទានតូច-ធំ ផ្សេងៗ មានពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ ជាដើម ជាប់ជាប្រពៃណីតរៀងរហូតមក។ ថ្ងៃនេះសារព័ត៌មានត្រយង សូមលើកយកប្រវត្តិល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ គឺល្បែងស្ដេចចង់ឬល្បែងអៀវ មកជម្រាបជូនដូចខាងក្រោម៖
យោងតាមសៀវភៅល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ រៀបរៀងដោយក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ បោះពុម្ពនៅថ្ងៃទី១៥ មេសា ឆ្នាំ១៩៦៤ បានសរសេររៀបរាប់ពីល្បែងស្ដេចចង់ឬល្បែងអៀងថា គឺជាល្បែងមួយយ៉ាងដែលពួកកុមារា-កុមារីជំទង់ៗ គ្រប់ភូមិ-ស្រុក ទូទាំងកម្ពុជរដ្ឋ តែងលេងនៅពេលទំនេរនាវេលាយប់ខែភ្លឺ។ អ្នកលេងមានប្រុសមានស្រីច្រើននាក់មិនកំណត់។ ពេលគេលេងគេចែកជា២ពួក មានពួកប្រុស១ពួក និងពួកស្រី១ពួក។ ក្នុងបណ្ដាអ្នកលេងទាំងពីរពួកនោះ គេតាំងប្រុសម្នាក់ឬស្រីម្នាក់ឱ្យធ្វើជាស្ដេច ឱ្យអង្គុយនៅទីមួយចំកណ្ដាលទី អាចលើកៅអីថ្ម ឬលើវត្ថុអ្វីមួយ មានត្បាល់ជាដើម។
កាលអ្នកធ្វើស្ដេចអង្គុយ លើទីដ៏សមគួរមួយហើយ ខាងស្រីគេឱ្យខាងស្រីម្នាក់ដើរចូលទៅខ្សឹបនឹងស្ដេចថា ខ្លួនស្រឡាញ់ឈ្មោះណាមួយ ឧបមាថាឈ្មោះ «ក» ឬ «១» ខ្សឹបហើយគេថយមកអង្គុយឬក៏មកឈរនៅកន្លែងដើមវិញ។ ខាងប្រុសគេឱ្យប្រុសម្នាក់ដើរចូលទៅរកស្ដេចដែរ ប្រសិនជាមិនចំឈ្មោះដែលគេខ្សឹបទុកជាមុនទេក៏ហីទៅ តែបើប្រុសដែលមកនោះចំឈ្មោះដែលស្រីគេបានខ្សបនោះមែន ស្ដេចស្រែកថា «អៀវៗ» ហើយឱ្យស្រីនោះជិះប្រុសនោះតម្រង់រកទីកន្លែងគេ កំពុងជិះគេស្រែកថា «អៀវៗ» ហើយគេបញ្ជិះទៅចុះនៅកន្លែងខាងស្រី។ រួចហើយខាងប្រុសគេឱ្យប្រុស ខាងគេម្នាក់ចូលទៅខ្សឹបម្ដង បើប្រុសនោះចូលទៅខ្សឹបថា «ខ្ញុំស្រលាញ់ខាងណាមួយ ឧបមាថាឈ្មោះ (ខ) ខ្សឹបហើយគេថយទៅវិញ បើស្រីម្នាក់ឈ្មោះ (ខ) ចូលទៅមែន ស្ដេចស្រែកថា (អៀវៗ) ហើយឱ្យប្រុសនោះជិះស្រីនោះ ស្រែកថា (អៀវៗ) ដូចគ្នា»។ បានសេចក្ដីថា បើខាងណាចូលទៅខ្សឹបថា ខ្លួនស្រឡាញ់ឈ្មោះ «ក» ហើយបែរជា ឈ្មោះ «ខ» ចូលមករកស្ដេចវិញ នោះស្ដេចមិនឱ្យអ្នកខ្សឹបជិះឬអៀវគេទេ អ្នកខ្សឹបនោះត្រូវថយទៅវិញ ហើយគេឱ្យម្ខាងចូលទៅខ្សឹបជាថ្មីម្ដងទៀត។ ចេះតែផ្លាស់គ្នាតាមរបៀបនេះរហូតដល់ពេលឈប់។
អ្នកដែលធ្វើស្ដេចត្រូវមើលការខុសត្រូវក្នុងរឿងនេះ ដោយសច្ចៈនិងយុត្តិធម៌។
ល្បែងនេះស្រេចលើអ្នកធ្វើស្ដេច បើអ្នកធ្វើស្ដេចប្រកបដោយអគតិ ចង់ឱ្យអ្នកណាជិះអ្នកណា ក្រៅពីឈ្មោះដែលគេខ្សឹបក៏បាន គឺថាបើម្នាក់ចូលទៅខ្សឹបថាស្រឡាញ់ឈ្មោះ «ក» ហើយទោះបីឈ្មោះ «ខ» ចូលមក ស្ដេចស្រែកថា «អៀវ» ទៅក៏ចេះតែបាន ព្រោះអ្នកចូលទៅក្រោយ មិនបានឮថាអ្នកមុនគេខ្សឹបថា ស្រឡាញ់ឈ្មោះណាៗទេ។ តែបើមានរបៀបលេងលំអៀងបែបនេះ អ្នកលេងណាដែលចាប់ថ្នាក់បានតវ៉ាឡើង អាចសុំគេឱ្យប្ដូរអ្នកធ្វើស្ដេចបាន ប្រសិនបើអ្នកធ្វើស្ដេចប្រកបដោយសច្ចៈនិងយុត្តិធម៌ នោះការលេងនេះទៀងទាត់ណាស់។
ល្បែងនេះជាល្បែងកំសាន្តក៏មែន តែជាល្បែងហាត់ចិត្តមនុស្សឱ្យប្រកបដោយសច្ចៈនិងយុត្តិធម៌ មិនឱ្យប្រកបដិយដោយអគតិ (សេចក្ដីលំអៀង) ៤យ៉ាងគឺ ឆន្ទាគតិ លំអៀងព្រោះស្រឡាញ់ ទោសាគតិ លំអៀង ព្រោះខឹង ភយាគតិ លំអៀងព្រោះខ្លាច មោហោគតិ លំអៀងព្រោះភ័ន្តច្រឡំ។ មួយយ៉ាងទៀត ជាការបង្ហាត់ឱ្យមនុស្សចេះជ្រើសរើសតាំងគ្នាឱ្យធ្វើការជាតំណាងភ្នែកច្រមុះខ្លួនផង គឺត្រូវចេះជ្រើសរកនរណាដែលគេយល់ថាជាមនុស្សត្រឹមត្រូវបរិសុទ្ធ ធ្វើការបានល្អតាមគន្លងធម៌ពិតៗ៕
ប្រភព៖ ដកស្រង់ពី ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ រៀបរៀបដោយ ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ (ព.ស២៥០៧ ស.គ ១៩៦៤)
