ករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ដែលបង្កឡើងដោយសត្វមានម្ចាស់ តែងកើតមានឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅលើផ្លូវថ្នល់ ដូចជាករណីបុកគោ និង បុកឆ្កែជាដើម ដែលតែងកើតមានច្រើនជាងគេ នៅតាមភូមិស្រុក។
តើជាកំហុសនរណា ហើយនរណាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ និងទទួលខុសត្រូវដូចម្ដេច?
មុនដំបូងយើងត្រូវដឹងថា ការធ្វើចរាចរណ៍នៅលើផ្លូវថ្នល់ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ ស្ដីពី ចរាចរណ៍ផ្លូវគោក ដែលប្រកាសឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការកាលពី ខែមករា ឆ្នាំ២០១៥ ។ ច្បាប់នេះពុំបានចែងលម្អិតអំពីការគ្រប់គ្រងសត្វចិញ្ចឹមចំពោះពលរដ្ឋដែលមានលំនៅឋាន ទ្រង់ ឬក្រោលនៅជាប់ ឬជិតផ្លូវថ្នល់ និងការដឹក បណ្ដើរ បរតាមផ្លូវថ្នល់នោះទេ។
ច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកមានចែងពាក់ព័ន្ធនឹងការជិះ ដឹក ឬបរសត្វ នៅមាត្រា ៣៣ ដែលវាក្យខណ្ឌ១បញ្ជាក់ថា អ្នកជិះ អ្នកដឹក ឬអ្នកបរសត្វ មិនត្រូវឲ្យមានឧបសគ្គ ឬគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកប្រើប្រាស់ផ្លូវផ្សេងទៀត ដោយត្រូវដាក់ចំនួនមនុស្សដឹកឲ្យសមស្របនឹងចំនួនសត្វដែលអ្នកបញ្ជាសត្វឲ្យទៅ ឬឈប់បានគ្រប់គ្រាន់ និងទាន់ពេលវេលា។ ឯកវាក្យខណ្ឌ៥ ហាមលែងសត្វឲ្យដើររហេតរហូតលើផ្លូវ។
ចំណែកឯទោសទណ្ឌវិញ ច្បាប់នេះពុំឃើញមានចែងឲ្យចំអំពីការធ្វេសប្រហែសក្នុងការគ្រប់គ្រងសត្វនោះទេ។ មាត្រា ៧២ ច្បាប់ស្ដីពីចរាចរណ៍ផ្លូវគោក បញ្ជាក់ថាអ្នកបើកបរត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌចំពោះបទល្មើសដែលខ្លួនប្រព្រឹត្តក្នុងការបើកបរយានជំនិះ។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬកម្មសិទ្ធិករ ត្រូវទទួលខុសត្រូវផ្នែករដ្ឋប្បវេណី ក្នុងករណីយានជំនិះរបស់ខ្លួនបានបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកដទៃ។
មាត្រា ៨៣ ចែងថា ជនណាបើកបរដោយធ្វេសប្រហែស ខ្ជីខ្ជា មិនប្រុងប្រយ័ត្ន ឬមិនគោរពកាតព្វកិច្ចដែលបទប្បញ្ញត្តិ ស្ដីពីចរាចរណ៍ផ្លូវគោកតម្រូវ បណ្ដាលឲ្យមានរបួសដល់អ្នកដទៃ ហើយបណ្ដាលឲ្យអ្នករងគ្រោះអសមត្ថភាព ធ្វើការងារក្នុងរយៈពេលស្មើ ឬលើសពី ៨ថ្ងៃ គិតពីថ្ងៃកើតហេតុ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ខែទៅ ២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀល ទៅ ១០លានរៀល។ ហើយបើរត់គេចខ្លួនក្នុងគោលបំណងគេចវេះមិនទទួលខុសត្រូវ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ឆ្នាំ ទៅ៣ឆ្នាំ និងពិន័យ ជាប្រាក់ពី ៤លានរៀល ទៅ ១៥លានរៀល។
ក្នុងករណីបង្កឲ្យអ្នកដទៃស្លាប់ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ឆ្នាំ ទៅ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ៤លាន ទៅ ១៥លានរៀល។ ហើយបើរត់គេចខ្លួនក្នុងគោលបំណងគេចវេះមិនទទួលខុសត្រូវ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ឆ្នាំ ទៅ៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១០លាន ទៅ ២៥លានរៀល។ (មាត្រា៨៥)។
ដូច្នេះ ការជិះ ដឹក ឬបរសត្វដោយធ្វេសប្រហែស និងការលែងសត្វឲ្យដើររហេតរហូត ដូចមានចែងនៅមាត្រា ៣៣ នៃច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោក ដែលបណ្ដាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ដល់អ្នកដទៃ ម្ចាស់សត្វ ឬអ្នកគ្រប់គ្រងត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ ដូចដែលបានលើកឡើងខាងលើ។
តែកាលណាគេចង្អុលបង្ហាញអំពីការទទួលខុសត្រូវផ្នែករដ្ឋប្បវេណី គឺសំដៅដល់ការអនុវត្តករណីកិច្ចតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណីខ្មែរ។ ក្រមរដ្ឋប្បវេណីខ្មែរ មាត្រា ៧៥០ ចែងថា បុគ្គលដែលកាន់កាប់សត្វ ត្រូវទទួលខុសត្រូវក្នុងការសងការខូចខាតដែលកើតឡើងដល់អ្នកដទៃ ដោយសត្វដែលខ្លួនកាន់កាប់។ អ៊ីចឹង បើនិយាយក្នុងករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បង្កដោយសត្វមានម្ចាស់ ម្ចាស់សត្វត្រូទទួលខុសត្រូវសងសំណងខូចខាតដល់ជនរងគ្រោះទៅតាមការព្រមព្រៀង ដោយការសម្រុះសម្រួលគ្នា ឬតាមការសម្រេចរបស់តុលាការ។ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា រួចខ្លួនពីការទទួលខុសត្រូវផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ។
សូមទាញចំណាប់អារម្មណ៍បន្តិច ត្រង់ពាក្យថា ជិះ គឺសំដៅដល់ការប្រើសត្វធ្វើជាយានជំនិះ។ ពាក្យថា ដឹក មានន័យ២បែប៖ ១. កាន់ខ្សែបណ្ដើរ (ដឹកសេះ ឬដឹកគោ…), ២. ដាក់លើយាននាំយកទៅ (ដឹកស្រូវ ដឹកពោត…)។ ពាក្យថា បរ មានន័យច្រើនយ៉ាង ម្យ៉ាងគឺដូចនឹងពាក្យដឹងដែរ ឯម្យ៉ាងទៀតសំដៅដល់ការដើរកាល់ អមតាម ដើរតាមតម្រង់ឲ្យត្រង់តាមផ្លូវ។ នេះបើយោងទៅតាមវចនានុក្រមខ្មែរសម្ដេចជួន ណាត៕
អត្ថបទ៖ ឈិន ធារ៉ាត់
